Cafeïne

Wat en hoe

Wat is cafeïne?

Cafeïne is een stof die in veel natuurlijke producten aanwezig is. Bij cafeïne wordt meestal gelijk gedacht aan koffie(bonen). Het zit echter ook in thee(bladeren), maar dan wordt het doorgaans theïne genoemd. Verder zit cafeïne in guarana, cacao en in kolanoten. Koffie wordt gemaakt van koffiebonen (van de koffieplant, Coffea Arabica) en is bruin van kleur. De stof cafeïne is ontstaat door raffinage (scheiden en zuiveren van stoffen). Het is een fijn wit poeder met een bittere smaak. Cafeïne zit dus van nature in verschillende producten of wordt aan producten toegevoegd. Koffie en thee zijn verkrijgbaar in verschillende soorten en smaken, chocolade(melk), coca cola, smartproducten en energydrinks waaraan cafeïne, guarana en/of taurine is toegevoegd. Cafeïne komt ook voor in pijnstillers, in drugs als amfetamine, XTC en cocaïne en in vetverbranders (‘stackers’).

Wat is de werkzame stof van cafeïne?

De werkzame stof is cafeïne.

Wat zijn andere namen voor cafeïne?

Cafeïne wordt ook wel coffeïne genoemd. Andere namen voor koffie zijn: bakkie, bakkie troost en bakkie leut.

Hoe gebruik je cafeïne?

Cafeïne zit verwerkt in diverse producten die kunnen worden gedronken of gegeten. Als cafeïne is verwerkt in bijvoorbeeld pijnstillers of drugs als amfetamine, XTC of cocaïne, dan wordt het geslikt of gesnoven.

Effecten

Wat is de algemene werking van cafeïne?

Cafeïne heeft een stimulerend, oppeppend, opwekkend effect. De gewenste effecten zijn voor iedereen anders. Ze kunnen door gewenning en op de lange termijn ook zorgen voor ongewenste effecten en risico’s.

Wat zijn de gewenste effecten van cafeïne?

Lichamelijk

je drinkt bijvoorbeeld koffie of eet chocolade vanwege de lekkere smaak
je voelt je minder moe (vermoeidheidssignalen worden onderdrukt)
je voelt je meer energiek

Psychisch

je concentratie neemt toe
je kunt meer/ beter presteren
je bent meer alert, helder

Wat zijn de ongewenste effecten van cafeïne?

Lichamelijk

je hart gaat sneller kloppen
je bloeddruk stijgt
verhoging van hartslag en bloeddruk zorgt voor extra belasting van je hart (bij een dosis vanaf 400 milligram (mg) kun je last krijgen van hartkloppingen)
je gaat sneller ademen
cafeïne heeft een laxerende werking
je moet vaker plassen
je spijsvertering kan sneller gaan en verslechteren
je maag kan geïrriteerd raken, je kunt maagzuur krijgen en misselijk worden
je kunt hoofdpijn krijgen

Psychisch

je bent meer helder
je voelt je rusteloos en gestrest bij een hoge dosering
je kunt last krijgen van slapeloosheid (op de lange termijn)
bij een dosis vanaf 400 mg kunnen gevoelens van angst en paniek opkomen, zeker als je hier al aanleg voor hebt

Wat is de werkingsduur van cafeïne?

Cafeïne wordt snel in je bloedbaan opgenomen. De effecten beginnen na 15 à 45 minuten te werken, met het hoogtepunt binnen 30 à 60 minuten.

FAQ

Wat is een ‘verantwoorde’ hoeveelheid cafeïne?

Voor alle drugs geldt dat een veilige dosering niet bestaat. Als je geen risico’s wilt lopen, gebruik dan niet. Een verantwoorde hoeveelheid heeft niet alleen te maken met de dosering (meer info over de Zinbergtheorie). Gemiddeld krijgen volwassen personen zo’n 600 mg cafeïne per dag binnen. Dit levert in het algemeen geen gezondheidsrisico’s op (uitgaande van gezonde personen zonder lichamelijke en psychische aandoeningen). De hoeveelheid cafeïne in producten verschilt. Hieronder staat een beknopt overzicht van de hoeveelheid cafeïne in mg per portie en in mg per 100 mg/ml product.

Soort product	Grootte portie	mg in portie	mg per 100 mg/ml
Filterkoffie	Kopje 125 ml	85	70
Instant koffie	Kopje 125 ml	60	50
Espresso	Kopje 50 ml	65	130
Decafé	Kopje 125 ml	3	2,5
Thee (zwart/groen)	Kopje 125 ml	30	25
Cola	Glas 180 ml	18	10
IJsthee	Glas 180 ml	16	9
Chocolademelk	Beker 180 ml	4	2
Pure chocolade	30 gram	14	40
Melkchocolade	30 gram	6	20
Energydrinks	Blikje 250 ml	80	30
Energyshot	Blikje 60 ml	80	135

(Bron: Voedingscentrum | mg = milligram | ml = milliliter)
Energydrinks, zoals ‘Red Bull’, ‘Bullit’ en ‘Monster’ zijn zoete frisdranken waarin ook cafeïne, taurine en glucurono-lacton zit. Drinken hiervan zorgt voor een oppeppend effect. In een blikje ‘Red Bull’ van 250 ml zit 80 mg cafeïne. In een blikje cola van 330 ml zit ongeveer 33 mg cafeïne. Daarnaast zijn er ook zogenaamde Energyshots. Dit zijn drankjes met een hoge dosering cafeïne. In een blikje ‘Spike Shooter’ van 250 ml zit maar liefst 300 mg en in een flesje ‘Powershot’ van 30 ml zit 100 mg cafeïne.

Wat zijn de effecten van cafeïne?

Cafeïne kent verschillende effecten, zowel gewenste als ongewenste. Gewenste effecten kunnen op den duur zorgen voor ongewenste effecten (meer info over (on)gewenste effecten van cafeïne).

Wat zijn de risico’s van cafeïne?

Cafeïne wordt om verschillende redenen gebruikt. Dit kan voor risico’s zorgen op zowel lichamelijk als psychisch (meer info over (on)gewenste effecten van cafeïne). Lees hieronder hoe je de risico's zoveel mogelijk kunt beperken. Wil je geen risico lopen? Gebruik dan niet.

Hoe kun je risico’s van cafeïne zoveel mogelijk beperken?

Gebruik van drugs gaat altijd gepaard met risico’s. Als je toch wilt gebruiken, probeer de risico’s dan zoveel mogelijk te beperken. De onderstaande tips hebben betrekking op drugsgebruik in het algemeen.

Gebruik alleen als je geestelijk gezond bent en lekker in je vel zit. Als je gebruikt om gevoelens van stress, angst, paniek, somberheid en dergelijke niet te willen voelen, loop je extra risico op het ontwikkelen van een verslaving.
Als je ziek bent, een lichamelijke aandoening hebt of ongezond leeft, loop je meer risico op gezondheidsproblemen. Kijk ook eens bij effecten.
Zorg dat je goed geïnformeerd bent over de (on)gewenste effecten en de risico’s op de lange termijn. Gebruik hiervoor objectieve informatie van websites zoals deze. Bedenk dat de ervaringen die anderen hebben niets zeggen over de effecten die jij gaat ervaren.
Gebruik je medicijnen? Laat je dan goed informeren door je behandelend arts of apotheker. Gecombineerd gebruik van drugs en medicijnen kan zorgen voor ongewenste effecten.
Gecombineerd gebruik van verschillende drugs kan leiden tot ongewenste effecten en extra risico’s.
Ben je zwanger of geef je borstvoeding? Gebruik dan niet.
Gebruik niet als je nog gaat deelnemen aan het verkeer!
Gebruik niet tijdens je opleiding, je werk of in een andere situatie waarbij het onverstandig is om onder invloed te zijn.
Je grenzen vervagen als je onder invloed bent. Gebruik een condoom en vrij veilig!

Tips rondom en tijdens gebruik cafeïne

Probeer je te houden aan de algemene richtlijnen voor wat de hoeveelheid/ dosering betreft. Let wel: de effecten en de risico’s hebben niet alleen te maken met de dosering (meer info over de Zinbergtheorie)!
Cafeïne heeft een stimulerend effect. Stimulerende middelen zorgen voor een snellere hartslag en een stijging van de bloeddruk. Heb je al problemen hebt met je hart- en vatenstelsel? Dan kan het (veelvuldig) gebruik van cafeïne zorgen voor hartritmestoornissen, hartkloppingen en een onrustig gevoel.
Last van je darmen? Cafeïne heeft hier een negatief effect op.
Problemen met in slaap vallen? Neem dan geen cafeïne voordat je naar bed gaat.
Last van angst- en paniekklachten? Deze klachten kunnen toenemen bij een dosis boven de 400 mg.
Ben je zwanger of geef je borstvoeding? Gebruik dan niet meer dan 200 mg cafeïne per dag.
Combineer cafeïne niet met andere stimulerende drugs zoals cocaïne, amfetamine of XTC.
Er zijn ook producten zonder of met een lagere dosering cafeïne verkrijgbaar (bijvoorbeeld koffie en cola zonder cafeïne).

Hoe lang blijft cafeïne aantoonbaar?

Hoe lang een stof aantoonbaar is hangt af van hoe vaak, hoe lang en hoeveel je gebruikt. De afbraak varieert per persoon. Stoffen zijn langer aantoonbaar in urine en minder lang in bloed. De halfwaardetijd (de tijd dat de helft van de stof uit je lichaam is) van cafeïne is maximaal zo’n 24 uur. Er wordt echter niet gecontroleerd op de aanwezigheid van cafeïne in je bloed of urine.

Wanneer ben je verslaafd aan cafeïne?

Je bent niet van de ene op de andere dag verslaafd. Daar gaat een heel proces aan vooraf (meer info over het verslavingsproces).
Bij cafeïnegebruik kan in enkele gevallen tolerantie optreden. Denk bijvoorbeeld aan personen die nog een extra kopje koffie nemen om wakker te worden of te blijven. In lichte mate is sprake van geestelijke afhankelijkheid, in de zin van verlangen naar koffie of chocolade. Het is echter niet te vergelijken met een geestelijke verslaving bij andere drugs waarbij je de drang om te nemen niet (meer) kunt weerstaan. Als je bijvoorbeeld veel koffie drinkt en je mindert of stopt, dan kunnen ontwenningsverschijnselen optreden als snel geprikkeld zijn, vermoeidheidsklachten en hoofdpijn.

Wat zegt de wet over cafeïne?

Cafeïne valt onder de Voedsel- en Warenautoriteit. In een liter frisdrank mag niet meer dan 350 mg cafeïne zitten. In de Warenwetbesluit Etikettering staat beschreven wat er op etiketten van levensmiddelen vermeld dient te worden. Het Voedingscentrum meldt dat:

op flessen met meer dan 150 mg cafeïne per liter moet op het etiket het cafeïnegehalte in mg/100 ml staan vermeld
op flessen met meer dan 150 mg cafeïne per liter moeten de meldingen ‘Hoog cafeïnegehalte’ en ‘Niet aanbevolen voor kinderen en vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven’ staan vermeld
op het etiket van andere producten waaraan cafeïne is toegevoegd, moet het cafeïnegehalte in mg/100ml vermeld staan en de melding ‘Bevat cafeïne. Niet aanbevolen voor kinderen en zwangere vrouwen’
voor voedingssupplementen wordt het cafeïnegehalte uitgedrukt per dagelijkse aanbevolen portie.

Hoeveel mensen gebruiken cafeïne?

Er staan geen specifieke cijfers over cafeïnegebruik vermeld in de Nationale Drug Monitor.

Stel jouw vraag

Drugs ABC